آموزش شروع گفتگو برای کودکان

مهناز دریایی – افراد اجتماعی که به خوبی می‌توانند از مزیت‌های زندگی اجتماعی به شکل مناسب بهره‌مند شوند، یک ویژگی مشترک دارند و آن اینکه به خوبی می‌توانند آغازکننده یک گفتگوی دوستانه بوده و بدین واسطه به صورت مستمر دایره دوستان و روابط خود را گسترش دهند.
این مساله و ویژگی برای کودکان نیز بسیار مهم است. مخصوصاً در فرایند دوست یابی و افزایش انگیزه مشارکت در کارهای گروهی. یادتان باشد که به دلایل مختلف ممکن است کودک‌تان مجبور شود وارد جمع‌هایی جدید شده و با افرادی غریبه ارتباط بگیرد، مثلاً ممکن است او را به مهمانی خاصی ببرید و یا مجبور شوید مدرسه‌اش را تغییر دهید.
اگر کودک این مهارت را یاد نگرفته‌ باشد، با رویکردی منفعلانه باید منتظر بماند تا دیگران به سمت او آمده و دست دوستی به سمتش دراز کنند. از آنجایی که معمولاً کودکان خیلی از هم سن و سالان گوشه گیر خوششان نمی‌آید و اصولاً اغلب آنها انگیزه زیادی برای آغاز یک دوستی ندارند، در این شرایط کودک شما تنهایی و عزلت سخت و ازاردهنده‌ای را تجربه می‌کند که مزمن شدن آن می‌تواند باعث بحران‌های روحی سختی نیز شود.
از این رو کمک کردن به کودک در مسیر یادگیری آغاز گفتگو، می‌تواند به خوبی مهارت دوست یابی او و مشارکت اجتماعی‌اش را بهبود بخشد و بدین واسطه آرامش و لذت او را نیز تامین کند. راهکارهای زیر در این زمینه به شما کمک خواهد کرد:

لبخندزدن و خوشرویی

به کودک‌تان یاد دهید که گام نخست در ایجاد و شکل دهی به هر گفتگویی روش خوش و مهربانانه است. تقریباً تمامی افراد وقتی با فرد بشاش و خوش رویی مواجه می‌شوند، این انگیزه را پیدا می‌کنند که با او گفتگو کرده و با وی ارتباط بگیرند.
از این رو به کودک‌تان یاد دهید که لبخند زدن، بشاش بودن و خوشرویی در جمع را فرا گیرد. البته در این زمینه خود شما الگوی خوبی برای او هستید. به وی نشان دهید که چگونه وقتی وارد جمع‌های جدیدی می‌شوید تلاش می‌کنید از طریق خوش رویی و لبخند زدن نظر مثبت دیگران را به خود جلب کنید.
حتی اگر لازم است در قالب تمرین و بازی، با کودک‌تان این امر را تجربه کنید. به او بگویید به اشکال مختلفی لبخند بزند، شما هم لبخند بزنید و بعد درباره واکنش‌های یکدیگر (حتی به صورت طنز) صحبت کنید. بدین شکل کودک یاد می‌گیرد که از زبان بدنش به خوبی در مسیر آغاز کردن یک گفتگوی دوستانه استفاده کند.

صحبت کردن درباره شرایط محیطی

در بسیاری از فرهنگ‌ها، صحبت کردن و اشاره کردن به شرایط آب و هوایی و محیطی به عنوان یکی از بهترین و موثرترین روش‌های برای آغاز یک گفتگو بهره گرفته می‌شود. برای مثال وقتی دو فرد بزرگسال در یک وسیله نقلیه کنار هم قرار می‌گیرند یکی با گفتن این جمله، گفتگو را آغاز می‌کند:
ـ چقدر هوا سرد شده این روزها. من که حسابی یخ کردم.
اهمیت این مساله از آنجا ناشی می‌شود که تقریباً همه افراد نسبت به شرایط محیطی حساس هستند و از این رو وقتی بحثی با این موضوع آغاز می‌شود، دوست دارند نظر خود را در ارتباط با آن بیان کنند.
در واقع صحبت کردن درباره شرایط محیطی (مثلاً کوچک بودن کلاس درس یا گرم بودن آن و …) یکی از مطمئن‌ترین موضوعاتی است که می‌تواند با انگیزه و رغبت مثبت فرد مقابل برای شروع گفتگو همراه شود.
برای اینکه فرزندتان در این زمینه موفق عمل کند، بد نیست در قالب تمارینی جذاب اینگونه گفتگوها را با او تجربه کنید. بدین شکل او به صورت عملی این روش را تمرین می‌کند.

صحبت کردن درباره ورزش

درصد بالایی از کودکان به ورزش مخصوصاً ورزش‌های فراگیر مثل فوتبال علاقه‌‌مند هستند و اخبار و حواشی این حوزه را دنبال می‌کنند. از این رو اگر فرزندتان را تشویق کنید که او نیز همین کار را انجام داده و اخبار ورزشی (مثلاً مسابقات فوتبال ملی) را دنبال کند، همیشه از اطلاعات و آگاهی‌های لازم برای شروع یک بحث مفید و جذاب برخوردار خواهد بود. مخصوصاً اگر کودک بتواند فردی با علایق و سلیقه مشابه خود پیدا کند (مثلاً اگر خودش استقلالی است، یک استقلالی دیگر را پیدا کند)، به سرعت می‌تواند بحث و گفتگویی جذاب و انگیزه‌بخش را با وی آغاز کند.

داشتن روحیه کنجکاوی

به کودک‌تان توضیح دهید که تقریباً تمامی انسان‌ها علاقه‌مند هستند که اطلاعات، آگاهی‌ها و دانش خود را با دیگران در میان بگذارند. این امر حس اعتبار، قدرت و جذابیت زیادی را در ذهن شان ایجاد می‌کند و برای‌شان به شدت مطلوب است.
از این رو یکی از روش‌های مهم و اثرگذار در ایجاد یک گفتگوی دوستانه این است که کودک‌تان رویکردی کنجکاوانه را در پیش بگیرد و با طراحی سوالاتی جذاب، طرف مقابل را به بیان اطلاعات و آگاهی‌های خود ترغیب کند. بدین شکل فرد از اینکه فرصتی برای ابراز وجود پیدا کرده استقبال می‌کند و به احتمال بسیار زیاد با رویکردی مناسب بحث و گفتگو را ادامه می‌دهد.
برای مثال اگر فرزندتان به خانه یکی از اقوام دور رفته می‌تواند از فرزند آنها سوالاتی شبیه به این را بپرسد:
ـ چقدر خانه‌تان قشنگ است، تو کدام بخش خانه را بیشتر دوست داری؟
ـ می‌توانم از تو بپرسم که خانه‌تان چند متر است؟ آیا از اینکه در این خانه هستی رضایت داری؟
ـ این اطراف امکانات بازی و ورزش مثل ورزشگاه وجود دارد؟ تو کجا تفریح می‌کنی؟

پیدا کردن علایق مشترک

از دیگر روش‌های موثر و کارآمد در ایجاد رابطه، یافتن علایق مشترک است. این امر شاید در ابتدا سخت به نظر برسد اما تمرین آن و یادگیری‌اش به کودک‌تان کمک می‌کند تا دوستان بسیار خوب و قدرتمندی برای خود پیدا کند.
به کودک‌تان یاد دهید که علایق و سرگرمی‌های مورد پسندش را بشناسد. بعد در قالب سوالاتی محترمانه درباره علایق دیگران کنجکاوی کند. بدین شکل او می‌تواند افرادی با علایق مشترک بیاید که همیشه حرف‌های جذاب و زیادی برای بیان کردن دارند و می‌توانند دوستانی همراه و همدل با یکدیگر باشند.

لطیفه گویی

همگان از طنز و موارد خنده‌دار استقبال می‌کنند. مردم خندیدن و شاد بودن را دوست دارند و این یعنی بکارگیری روحیه طنازی که در ایجاد ارتباط با دیگران همیشه می‌تواند بسیار موثر باشد. از کودک‌تان بخواهید برخی لطیفه‌‌ها و خاطرات طنزگونه را در ذهنش ثبت و تکرار کند تا بتواند به موقع از طریق بیان آنها و ایجاد حس مطلوب شادی در دیگران، آغازگر گفتگوهایی جذاب و اثربخش باشد.
یادتان باشد که در این حوزه نیز شما الگوی بسیار خوبی برای کودک‌تان هستید و می‌توانید از مسیر بکارگیری این روش، آن را به صورت عملی به فرزندتان‌ نیز یاد دهید.
(فرزند شما همیشه برای شروع یک گفت و گو مشکل دارد؟ آیا علت این ضعف را شناسایی کرده اید؟ اگر به دنبال پاسخ به این سوالات هستید پیشنهاد می کنیم سایر مقالات مرتبط را مطالعه کنید. ضمن اینکه ما در کلینیک سخنرانی که زیر نظر استاد مهناز دریایی برگزار می شود با برپایی کارگاه ها و دوره های مختلف به شکل ویژه و با استفاده از تکنیک ها و بازی های مختلف به اصلاح این رفتار بچه ها می پردازیم.)