تمرین کاربردی برای تقویت مهارت گوش دادن در کودکان

مهناز دریایی – سلامت و رشد صحیح یک کودک در جامعه به صورت جدی به نحوه ارتباط گرفتن کودک با دیگران مخصوصاً هم سن و سالانش بستگی دارد و گفتگو کردن و ارتباط کلامی در این میان از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است.
اما نکته مهمی که نباید از آن غافل شویم این است که ارتباط کلامی یا گفتگو کردن موثر و صحیح کودک با دیگران در گرو آن است که ابتدا بتواند از مسیر گوش دادن موثر با نظر، دیدگاه و خواسته دیگران آشنا شده و در گام بعدی از طریق گفتار و واکنشی صحیح، در مسیر جلب نظر مثبت دیگران گام برداشته و روابطی برد ـ برد و توام با احترام، با دیگران در میان بگذارد.
کودک تا وقتی نفهمد دیگران مثلاً پدر و مادرش یا معلمش چه خواسته‌ای از او دارند، هرگز نمی‌تواند واکنش مناسبی نیز به این خواسته نشان داده و از این مسیر اعتبار، ارزش و محبوبت لازم را به دست آورد.
وقتی کودک دچار اختلافی با هم سن و سالانش می‌شود، اگر قدرت خوب شنیدن را یاد نگرفته باشد، نه تنها نمی‌تواند به خوبی از مهارت حل مساله و حل تعارض استفاده کند، بلکه به واسطه بیانی ناکارآمد یا واکنشی ناصحیح باعث تشدید این مشکل و سوءتفاهم نیز خواهد شد.
بنابراین اگر می‌خواهید کودک‌تان در مدیریت ارتباطات قوی شود و حتی گوینده و بیان کننده خوبی باشد، باید زمینه تقویت مهارت گوش دادن موثر را در او تقویت کنید. کودکی که خوب می‌شنود، دایره لغات و ترفندهای کلامی بیشتر و بهتری را فرا می‌گیرد و بدین شکل حتی می‌تواند به سخنوری بهتر و اثرگذارتر نیز تبدیل شود. بنابراین تقویت مهارت گوش دادن موثر در مسیر رشد و پیشرفت کودک بسیار حائز اهمیت است. موارد زیر در این زمینه به شما و فرزندتان کمک خواهد کرد:

1.درباره اهمیت گوش دادن موثر و مفهوم آن با فرزندتان صحبت کنید

خیلی‌ها می‌گویند اینکه خداوند به انسان دو گوش داده اما یک زبان، به دلیل این است که اهمیت شنیدن و گوش دادن بسیار بیشتر از سخن گفتن است و این ادعا خیلی گزاف نیست.
تا وقتی که کودک شما با اهمیت و حساسیت گوش دادن موثر آشنا نشده، به خاطر شرایط و اقتضائات سنی‌اش به شدت علاقه دارد بیشتر گوینده باشد تا شنونده. از این رو انگیزه و اشتیاق لازم برای یادگیری گوش دادن موثر را نیز پیدا نمی‌کند.
بنابراین اولین گامی که در مسیر تقویت مهارت گوش دادن موثر باید بردارید این است که اهمیت و کارکرد مهم این مساله را با توجه به نکاتی که پیشتر نیز اشاره کردیم برای فرزندتان مشخص کنید.

2. بازی صداها را با وی انجام دهید

شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید گوش نیز مثل عضلات بدن با تمرین هوشمندانه می‌تواند قوی‌تر و حسا‌س‌تر شود. از این رو اینکه شما بتوانید کودک‌تان را با انواع صداها آشنا کرده و او را نسبت به آنها حساس کنید، می‌تواند نقش مهمی در بهبود مهارت گوش دادن موثر در وی داشته باشد. به این فرایند تربیت شنوایی گفته می‌شود.
برای این امر مهم می‌توانید از یک بازی ساده کمک بگیرد. مثلاً روزی که قصد دارید با خانواده به گردش بروید درباره چند صدای مهم و پر تکرار مثل صدای بوق، صدای آواز پرندگان، صدای سقوط کردن اشیاء و …، صحبت کنید. بعد از کودک بخواهید صداهایی که در طول روز می‌شنود را با دقت مورد توجه قرار داده و به آنها اشاره کند. در پایان روز نیز از او بخواهید توضیح دهد که کدام صدا را بیشتر شنید و کدام صدا در او احساس بهتر یا بدتری ایجاد کرد.

3. داستان خوانی را فراموش نکنید

یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت مهارت گوش دادن موثر کودک این است که برای او داستان‌هایی جذاب با موضوعاتی که به آنها علاقه دارد، بیان کنید. بدین شکل چون کودک به موضوع و روایت داستان علاقه مند است، با دقت زیادی داستان گویی شما را گوش می‌کند و بدین شکل مهارت شنیدن او تقویت می‌شود.
از کودک بخواهید هرگاه با مساله مبهمی مواجه شد یا چیزی را متوجه نشد، در قالب سوالاتی جذاب و خوب درباره آن موضوع کسب اطلاع کند. شما نیز باید با جواب‌هایی قانع کننده، ساده و قابل فهم به او در این مسیر کمک کنید.

4. شعرخوانی را فراموش نکنید

از دیگر روش‌های موثر دیگر برای تقویت قوه شنیداری کودک، خواندن شعر است. یادتان باشد که هرچقدر داستان گویی حس کنجکاوی کودک را بر می‌انگیزد، شعر نیز به واسطه وزن، موسیقی و البته بکارگیری کلمات هم قافیه، گوش کودک را نسبت به واژه‌ها، عبارت و کلمات مختلف حساس کرده و دایره لغات او و قوه درک و گوش دادن موثر او را تقویت می‌کند.

5. گوش دادن به موسیقی کلام دار

در آخر نیز باید به روش گوش دادن به موسیقی کلام‌دار اشاره کنیم. در این روش کودک ناخودآگاه نسبت به جملات و کلماتی آهنگین و دلنشینی که می‌شنود، واکنش نشان داده و گوشش نسبت به آنها حساس می‌شود. بدین شکل گوش کودک و مغز او به خوبی برای شنیدن و توجه کردن تربیت می‌شود.

(این تنها مقاله در زمینه تقویت مهارت گوش دادن نیست پیشنهاد می کنیم سایر مقالات مرتبط را مطالعه کنید. ضمن اینکه ما در کلینیک سخنرانی که زیر نظر استاد مهناز دریایی برگزار می شود با برپایی کارگاه ها و دوره های مختلف به شکل ویژه و با استفاده از تکنیک ها و بازی های مختلف به اصلاح این رفتار بچه ها می پردازیم.)