آیین دوست یابی برای کودکان

مهناز دریایی – همانطور که بارها تاکید کردیم انسان موجودی اجتماعی است و رفاه، سعادت، امنیت و لذت‌اش در گرو داشتن روابطی سالم، صمیمانه، موثر و حمایت‌گرایانه با دیگران است. کودک نیز نه تنها از این قاعده مستثنی نیست، بلکه اهمیت ارتباط‌گیری و دوست یابی برای او به شدت مهم است و در رشد فکری و ذهنی‌اش به شیوه بسیار دقیقی اثر می‌گذارد.
یک کودک اگر نتواند دوستان خوب و حامی برای خود پیدا کند، دچار حس گوشه‌گیری و عزلت می‌شود و به دلیل تجربه تنهایی، حس بی‌ارزشی، نا محبوب بودن و بی‌لیاقتی در او تشدید می‌شود. چنین کودکی نه تنها رنجش‌ها، عذاب‌ها و ترس‌های شدیدی را تجربه می‌کند، بلکه به واسطه عدم مشارکت در کارهای گروهی و عدم یافتن حس تعلق مثبت به دیگران، دچار اختلاف شخصیتی شده و زمینه پرورش استعدادهایش را نیز به درستی نمی‌یابد.
بنابراین یکی از مهارت‌ها و ویژگی‌های مهمی که کودک باید آن را فرا گیرد، مهارت دوست یابی است. البته عنایت داشته باشید که شما نیز به عنوان والدین نقش و مسئولیت بزرگی در این زمینه دارید و باید به طرق مختلف آگاهی، انگیزه و جرات کودک برای تحقق این امر را افزایش دهید. راهکارهای تقویت دوست‌یابی در کودکان به شرح زیر است:

ایجاد بستر مناسب از طریق افزایش رفت و آمدهای صحیح

جمع‌های خانوادگی و دوستانه فرصت و بستر بسیار مناسبی را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا در محیطی امن و تحت کنترل امر دوست شدن و دوستیابی را در جمعی صمیمی و مورد اعتماد تمرین کنند. اگر بتوانید با اقوام خود مخصوصاً کسانی که دارای فرزندانی هم سن و سال فرزند شما هستند یا دوستانی صمیمی و قابل اعتماد با شرایط فوق الذکر، رفت و آمد کنید و به گردش یا مسافرت بروید، به صورت عملی فرصتی مناسب را برای کودک خود مهیا می‌کنید تا در زمانی نسبتاً خوب و در کمال آرامش دوست یابی را تمرین کند. ضمن اینکه فضای جذاب و فرح بخش گردش و مسافرت نیز به او در این مسیر کمک می‌کند و انگیزه‌های لازم را در اختیارش قرار می‌دهد.
البته بسیار مهم است که در این زمینه از رفتارهای تحمیلی دوری کنید. مثلاً کودک را مجبور نکنید در همان بدو آشنایی به سراغ کودک هم سن و سال خود برود یا او را مجبور نکنید به همه سلام کند. اجازه دهید حس آرامش و اختیار داشته باشد.

ایجاد فرصت‌های بازی و سرگرمی

تقریباً تمامی کودکان از بازی و سرگرمی استقبال می‌کنند و از این رو وقتی در شرایط بازی و رقابت قرار می‌گیرند و احساس شادمانی‌شان رشد می‌کند، انگیزه و اشتیاق زیادی برای دوست شدن با دیگران پیدا می‌کنند. از این رو اگر وقت بیشتری صرف کنید و فرزندتان را بیشتر به پارک، ورزشگاه یا موارد مشابه ببرید، قطعاً کودک‌تان فرصت بهتر و مناسب‌تری را نیز برای تعامل کردن با هم سن و سالانش و ایجاد دوستی‌های جدید پیدا می‌‌کند.
در این شرایط می‌توانید بدون تحمیل و اجبار، راهنمایی‌های لازم را به کودک خود منتقل کنید و مثلاً با راهنمایی‌هایی کلامی وی را به دوست یابی تشویق کنید. مثلاً وقتی در پارک هستید به او بگویید: به سراغ آن پسر برو و به او بگو که آیا حاضر است با تو توپ‌بازی کند یا نه.
اهمیت بهره‌گیری از این روش این است که درخواست دوستی کودک شما به خاطر علاقه دیگر کودکان به بازی، با احتمال زیادی با جواب مثبت همراه می‌شود. در واقع مثلاً وقتی کودک‌تان توپی دارد و پیشنهاد توپ بازی به کودک دیگری می‌دهد، کودک دیگر نیز به خاطر علاقه به توپ بازی به احتمال زیاد جواب مثبت می‌دهد. این در حالی است که در شرایط دیگر ممکن است درخواست‌های او با پاسخ منفی مواجه شده و ترس و اضطرابی را در کودک ایجاد کند.

هدف سازی برای دوستی

شاید برای تان جالب باشد که بدانید بسیاری از کودکان مخصوصاً کودکان درونگرا، پس از یافتن دو یا سه دوست صمیمی، دیگر انگیزه و علاقه چندانی برای دوست یابی بیشتر از خود نشان نمی‌دهند که البته این مساله از ضعف آگاهی و اطلاعات آنها درباره دوست یابی نشات می‌گیرد. کودکان نمی‌دانند که دوستی چه تبعات مثبت و مهمی در زندگی‌شان دارد و نهایتاً دوستی را تنها عاملی برای سرگرمی یا خوش گذرانی قلمداد می‌کنند.
بنابراین اگر می‌خواهید انگیزه کودک‌تان را افزایش دهید بهتر است درباره فواید دوست شدن با دیگران به او توضیح دهید. استفاده از موارد زیر در این زمینه به شما کمک خواهد کرد:
ـ تو می‌توانی از مسیر دوست شدن با افرادی که اطلاعات، مهارت‌ها یا دانش خاصی دارند، از آنها کسب اطلاع کرده و آگاهی و مهارت آنها را یاد بگیری تا به فرد بهتری تبدیل شوی. هرچقدر دوستان بیشتر، با توانایی‌های بیشتری داشته باشی، به مرور توانایی‌های تو نیز بهبود می‌یابد و بدین شکل به فردی قابل تر و توانمندتر تبدیل خواهی شد.
ـ خیلی وقت‌ها حتی صمیمی‌ترین دوستانت نیز فرصت یا امکان بازی کردن یا وقت گذراندن با تو را ندارند، از این جهت، وقتی هرچه دوستان بیشتری داشته باشی، امکان اینکه بتوانی در شرایط مختلف از همراهی آنها استفاده کنی بیشتر می‌شود.
ـ دوستی‌ها به تو قدرت و اعتبار می‌دهند. هرچقدر که دوستان بیشتری داشته باشد، محبت و علاقه بیشتری را دریافت می‌کنی و حس بهتری را تجربه می‌نمایی. بدین شکل از زندگی‌ات بیشتر رضایت خواهی داشت.
الگوی کودک‌تان در دوستی و دوست‌یابی باشید
کودک شما از شما یاد می‌گیرد و می آ‌موزد. بنابراین اگر شما اهل دوستی باشید و مدام تلاش کنید دایره روابط خود را بهبود بخشید، قطعاً کودک‌تان نیز جرات و توانمندی لازم برای این امر مهم را از شما فرا خواهد گرفت.
به عکس اگر شما فردی گوشه‌گیر باشید و خیلی علاقه‌ای به ایجاد رابطه با افراد جدید نداشته باشید، فرزند‌تان نیز نه انگیزه‌ای برای این کار به دست می‌آورد و نه می‌تواند به صورت عملی و از مسیر الگوبرداری این کار را تمرین کند.
بنابراین یادتان باشد که خود شما بهترین آموزنده و معلم او در مسیر دوست یابی هستید. وقتی در جمع اقوام با فرد جدیدی مواجه می‌شوید، به سراغ او بروید، سر صحبت را باز کنید و تلاش نمایی تا علایق مشترکی بین هم پیدا کنید. اینگونه کودک‌تان نیز همین روش را یاد گرفته و تمرین خواهد کرد.
(اگر از این مقاله لذت برده اید پیشنهاد می کنیم سایر مقالات مرتبط را مطالعه کنید. ضمن اینکه ما در کلینیک سخنرانی که زیر نظر استاد مهناز دریایی برگزار می شود با برپایی کارگاه ها و دوره های مختلف به شکل ویژه و با استفاده از تکنیک ها و بازی های مختلف به اصلاح رفتار های بچه ها می پردازیم.)